Η δίγλωσση Φοινικική-Κυπριακή επιγραφή του Ιδαλίου του 375 π.Χ.
Πηγή φωτογραφίας: https://www.britishmuseum.org/collection/object/W_1872-0816-84
Η Κυπριακή συλλαβική γραφή αποκρυπτογραφήθηκε το 19ο αιώνα (το 1870), από τον G. Smith. Αιτία ήταν η Φοινικική-Κυπριακή δίγλωσση επιγραφή που βρέθηκε στο Ιδάλιο. Ο Αιγυπτιολόγος Samuel Birch (1872), ο νομισματολόγος Johannes Brandis (1873), οι φιλόλογοι Moritz Schmidt, Wilhelm Deecke, Justus Siegismund (1874) και ο γλωσσολόγος H.L. Ahrens (1876) συνέβαλαν επίσης στην αποκρυπτογράφηση.
Το Φοινικικό κείμενο (στην πάνω μεριά της επιγραφής), αποτελείται από τρεις ελλιπείς γραμμές. Η κατεύθυνση της γραφής είναι από τα δεξιά προς τα αριστερά (αριστερόστροφη).
Το Ελληνικό κείμενο, γραμμένο με το Κυπριακό συλλαβάριο (στο κάτω μέρος της επιγραφής), βρίσκεται γραμμένο σε τέσσερις γραμμές. Η αρχή στις πρώτες γραμμές λείπει, αν και είναι πλήρεις προς την αριστερή πλευρά. Η κατεύθυνση της γραφής είναι από τα δεξιά προς τα αριστερά (αριστερόστροφη).
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ασβεστολιθική πέτρα, βάση για αγαλματίδιο με σκαλιστή δίγλωσση και δίγραφη επιγραφή, στα Ελληνικά (Κυπριακή-συλλαβική) και Φοινικικά (Φοινικικό αλφάβητο).
Το μέγιστο πλάτος και το βάθος της πέτρας σώζονται, αλλά το πάνω μέρος της πέτρας είναι αρκετά κατεστραμμένο (επάνω αριστερά, και ιδιαίτερα πάνω δεξιά και δεξιά στο κέντρο, όπου λείπει μέρος του Φοινικικού κείμενου και η αρχή του Ελληνικού). Η κορυφή του έχει επίσης υποστεί ζημιά, αν και το μέγιστο ύψος του φαίνεται να εκπροσωπεί την κορυφή της βάσης: στην αριστερή πίσω επιφάνεια είναι μια βαθιά οβάλ γούρνα, πιθανώς για τη στερέωση του αγάλματος που αναφέρεται στην επιγραφή, αν και κάθε αντίστοιχη οπή (ες) στα δεξιά λείπουν.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Τοποθεσία : Βρετανικό Μουσείο.
Αριθμός εκθέματος : 125320
Πολιτισμός / Περίοδος : Κυπριακή Κλασσική ΙΙ (400 – 310. π.Χ.)
Έτος ανακάλυψης : 1869.
Χρονολογία : 375 π.Χ. (περίπου).
Τοποθεσία κατασκευής : Κύπρος.
Τοποθεσία εύρεσης : Ιδάλιον, ιερό του Απόλλωνος.
Υλικό : Ασβεστόλιθος.
Τεχνική : Σκαλιστό.
Διαστάσεις : Πλάτος : 40.5 εκατοστά, Ύψος : 27 εκατοστά (μέγιστο μέγεθος), Βάθος : 22 εκατοστά.
Φοινικική επιγραφή
Γλώσσα : Φοινικική
Θέμα : Αφιέρωση στον Reshef Mikal από τον Φοίνικα πρίγκηπα Baalrom, γιό του Abdimilk, κατά το τέταρτο έτος της βασιλείας του Milkyaton, Βασιλέως του Κιτίου και του Ιδαλίου.
Κυπριακή-συλλαβική επιγραφή
Γλώσσα : Ελληνική
Θέμα : Αφιέρωση στον Αμυκλαίο Απόλλωνα, από τον Φοίνικα πρίγκηπα Baalrom, γιό του Abdimilk, κατά το τέταρτο έτος της βασιλείας του Milkyaton, Βασιλέως του Κιτίου και του Ιδαλίου.
Σχολιασμός : Βρέθηκε στο κεντρικό τμήμα του ναού, μαζί με μία Έλληνική και πέντε Φοινικικές επιγραφές. Ήταν αυτή η δίγλωσση επιγραφή που βοήθησε την πρώτη αποκρυπτογράφηση του κυπριακού συλλαβάριου το 1870 από τον βρετανό Ασσυριολόγο Sidney Smith. Επιπρόσθετη βιβλιογραφία : Transactions of the Royal Society of Literature of the United Kingdom, vol. 11, p. 37; Transaction of the Society of Biblical Archaeology, Vol I, p.129; CIS 1.89; Schwyzer, Dialectorum Graecarum exempla epigraphica potiora…, Lepizig 1923, 680. Photo notes : Album 27/2.
Βιβλιογραφία : Η επιγραφή έχει δημοσιευτεί, με λεπτομερή σχόλια, από τον Olivier Masson.
Masson 1983 no. 220, pp. 246-8; pl. XXXVII,2. (Masson, Olivier, Les inscriptions chypriotes syllabiques. Recueil critique et commenté, Paris, De Boccard, 1983).
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Η επιγραφή αναφέρει στο Κυπριακό συλλαβάριο
to-a -po-lo-ni to-a-mu-ko-lo-i (τω Απόλ(λ)ωνι τω Αμυκλώι), δηλαδή στον Απόλλωνα τον Αμυκλαίο.
Το αντίστοιχο στα φοινικικά είναι
lrspmkl, το οποίο μεταφράζει ο Masson Reshef Mikal.
O Masson σημειώνει ότι κατά τη γνώμη του το κείμενο θέτει ένα πρόβλημα στην ιστορία των θρησκειών, και το διατυπώνει σύντομα, δίνοντας έμφαση στη σπουδαιότητα της ανακάλυψης (το 1927), της επιγραφής στην πόλη Beth Shan (Beisan), χρονολογημένης τον 15ο π. Χ. αιώνα, και που αναφέρει ένα Χαναανίτικο Baal (m k l). Συμπεραίνει, ότι σε κάθε περίπτωση θα έπρεπε να εγκαταλειφθεί οριστικά, η υπόθεση της υιοθεσίας από τους Φοίνικες της Κύπρου, της λατρείας και του ονόματος του Αμυκλαίου Απόλλωνα της Λακωνίας. Απ’ όπου όμως προκύπτει ένα αντίθετο ερώτημα, μιάς Σημιτικής θεότητας το όνομα της οποίας ήταν Ελληνικό μέσα σ΄ένα περιβάλλον με Φοίνικες, περισσότερο ή λιγότερο Ελληνίζοντες, μαζί με μια πιθανή επιρροή της μορφής του Ελληνικού επιθέτου »Αμυκλαίος».
Έτσι και το τοπονύμιο »Αμύκλαι», του οποίου οι εθνικοί και θρησκευτικοί συσχετισμοί, εγείρουν προβλήματα προέλευσης και επιρροής, μοιρασμένα εξίσου σε Πελοπόννησο, Κρήτη και Κύπρο.
